Stajyer Diyetisyen Aleyna TalayBir besinin bize faydasını anlayabilmemiz için öncelikle onu tanımamız gerekir. Gelin şimdi propolisin yararlarına bir göz atalım.
Propolis, ‘pro’ ön, giriş ve ‘polis’ şehir anlamına gelen, bal arılarının kovanlarını savunmasıyla ilgili olarak kullanılan bir kelimedir. Ayrıca bal arılarının bitki tomurcuklarından ve filizlerinden topladığı reçineleri, bal mumu ve tükürük salgılarıyla karıştırarak meydana getirdiği bir üründür.
Propolisin kimyasal yapısında flavonoidler, fenolik ve çeşitli aromatik bileşikler bulunmaktadır. Yeni yapılan araştırmalarda propolisin içerisinde 500’den fazla bileşik bulunmuştur. Propoliste yağ asitleri, glukoz, sukroz, galaktoz ve maltozun yanı sıra birçok mineral ve vitamin bulunmaktadır. Bunların başlıcaları; Ca, Na, K, Fe, Zn, B1, B2, B6, C ve E vitaminleridir.
Yapılan araştırmalarda bazı bakteri türlerine karşı antimikrobiyal etkisinin olduğu ve topikal olarak uygulandığında antienflamatuar etkisi olduğu görülmüştür. Başka bir çalışmada içlerinde herpes simplex virüsü ve adenovirüs gibi farklı virüslerde DNA ve RNA’yı baskılayarak antiviral etki göstermiştir. Virüsleri öldürmekte ve çoğalmalarını engellemektedir. Propolisin içerisinde yer alan kafeik asitin alerjiye yol açan proteinlerin sentezini önleyen antialerjik etkisi de ortaya çıkmıştır.
Kanser dediğimiz hastalık vücudumuzu çeşitli bölgelerinde hücrelerin kontrolsüz olarak çoğalmasıdır. Yaklaşık 100 ayrı çeşidi bulunmaktadır. Her yıl dünyada 13 milyon, Türkiye’de ise 150 bin yeni kanser vakası görülmektedir.
Kanser tedavisinde propolise olan ilgi onun apoptosisi uyarabilme yeteneğinden dolayıdır. Hayvan modelleriyle yapılan araştırmalarda propoliste bulunan polifenolik bileşik olan flavonoidler akciğer, ağız, cilt, yemek borusu, mide, karaciğer, prostat ve meme kanseri gibi kanser türlerinde başarılı sonuçlar göstermiştir.
Propolis; ağız içinde bulunan bakteri, mantar ve virüs gibi farklı patojenleri öldürebilmekte, ayrıca ağız yaraları ve ülseri, protez, aft, diş eti çekilmesi, diş eti iltihabı, diş hassasiyeti gibi ağız ve diş hastalıklarına karşı başarılı bir şekilde tedavi etkisi göstermektedir. Yapılan bir deneysel çalışmada ise diş çürüğü oluşumunu durdurabildiği ve korunmasında yardımcı olabildiği belirtilmiştir.
Genel Olarak Propolisin;
İlaç olarak kullanımı yaygın olup, kardiyovasküler ve kan dolaşım sistemi, solunum yolları enfeksiyonları, diş sağlığı, deri tedavileri, yara tedavileri özellikle yanık yaralar, kanser tedavisi, bağışıklık sistemi tedavisi ve sağlığı, sindirim rahatsızlıkları gibi hastalıklarda tedavi edici etkisi görülmüştür. Ek olarak, yapılmış çalışmalarda propolisin septik artrit üzerinde antibiyotik kadar etkili olduğu kanıtlanmıştır. Denek hayvanları üzerinde yapılmış bir diğer çalışmada ise alüminyuma bağlı genetik hasarı ve karaciğer toksisitesini önlediği, normal değerlerde olmayan karaciğer enzim düzeylerinin olması gereken düzeylere gelebildiği görülmüştür.
Ayrıca;
Propolisin birçok yararlı etkileri vardır. Bundan dolayı kullanım alanı günümüzde çok çeşitlilik göstermekte olup tıp, kozmetik sanayi ve gıda sektöründe kullanılmaktadır. Tablet, pastil, deri kremi, şampuan, ruj, diş macunu ve ağız spreyi gibi ticari ürün olarak kullanılmaktadır.
Zengin biyoaktif madde içeriğine bağlı olarak 20-50 mL’lik damla şeklinde şişelerde piyasaya sunulan propolis, herhangi bir sıvıya 8-10 damla damlatılarak tüketilmektedir. Genellikle tüketiciler bal, pekmez, yoğurt, meyve suyu, süt, ekmek gibi gıdalarla birlikte tüketmeyi tercih etmekteler.
Arı ürünlerine alerjisi olan bazı bireylerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir bu sebeple dikkat edilmesi gerekmektedir.
