Stajyer Diyetisyen Duygu DanışkanSon zamanlarda tüketimi popüler olan çörek otu yağı her derde devadır desek yeridir. Antik çağlardan beri çeşitli hastalıklarla mücadelede kullanılan çörek otu, sağlıklı bir yaşam sürmek için de kullanılmaktadır. Birçok hastalığa faydası olduğu için Ortadoğu ülkeleri içerisinde “Kutsanmış Tohum” olarak da bilinir. Yaklaşık üç bin yıldır şifa olarak tüketilen bir bitkidir çörek otu. Tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat; sindirim sistemi ve karaciğer sorunlarında, zehirli yılan ve akrep sokmalarında, dolama tedavisinde, eski tümörlerde ve daha birçok hastalığın tedavisinde çörek otu kullanmıştır. Modern bitki biliminin temelini attığı kabul edilen Penedius Dioskorides, baş ve diş ağrısını yatıştırmada, bağırsak hastalıklarını iyileştirmede ve burun tıkanıklarını çözmede çörek otu yağı kullanmıştır. Zamanla tıbbın ileri gelen isimleri de çörek otunun farklı faydalarını görmüş ve tedavi yöntemi olarak uygulamıştır.
Mucizevi bir üne sahip olan bu şifalı bitki üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Literatüre baktığımızda çörek otunun zengin besin ve enerji içeriği olduğu belirtilmektedir. Karbonhidrat, yağ, vitamin, mineral ve dokuz esansiyel aminoasidin sekizini içeren proteinler gibi besinsel bileşenler içermektedir. Ayrıca vitamin ve minerallerce zengin olan çörek otu A, C, B1, B2, B3, B6 ve B9 vitaminleri içerir. Karaciğerde A vitaminine dönüştürülen karoten içerir ve potasyum, fosfor, kalsiyum ve demir açısından da oldukça zengindir.
Son yıllarda çörek otu yağı özellikle sağlık alanında ve gıda teknolojisinde sık kullanılan maddelerden biridir. Günümüze kadar çörekotu ile ilgili yapılan araştırmalar sonucunda; çörek otu yağının besleyici özelliği ve aroma yönünden zengin özelliği yanında koruyucu özellikleri nedeniyle de gıda sanayinde kullanılabilecek çok önemli bir gıda olduğu bildirilmiştir.
Çörek otu çoklu doymamış yağ asitleri bakımından zengin bir kaynaktır. Çörek otu yağının sabit yağdan daha yüksek antioksidan etkisinin bulunduğu, bunun çoklu doymamış yağ asitlerinden kaynaklandığı söylemektedir. Çörek otu tohumu uçucu yağlarının antimikrobiyal, antifungal (mantar önleyici), antienflamatuar (iltihap önleyici), antikanserojen, antidiyabetik özellikleri de bilimsel olarak tespit edilmiştir.
Besinlerin içerisindeki vücudumuza yararlı etken maddelere nitrosötik madde denir. Çörek otu yağının bileşeninde bulunan nitrosötik maddesi timokinon olarak kabul edilmektedir. Timokinonun, ağrı kesici, romatizma önleyici, iltihap giderici ve karaciğeri koruyucu etkileri vardır.
Çörek otu tohumu yağı yüksek fenol içeriğine sahip olması nedeniyle doğal fenolik bileşikler için potansiyel bir kaynaktır. Dünyadaki en fazla ölüme sebep olan kalp damar hastalıklarından ve kanserden korunmada fenolik bileşikler olumlu etkiye sahiptirler.
Çörek otu yağında bulunan fonksiyonel bileşiklerin mg/kg bulgularını; ekstraksiyon yöntemi, çörek otunun yağ kompozisyonu ve kalitesi doğrudan etkiler. Soğuk sıkım yöntemi ile üretilen çörek otu yağının oksidasyonu solvent ekstraksiyon yöntemine göre daha hassastır. Bu sebeple soğuk sıkım tekniği ile üretilmiş yağların tercih edilmesi önerilmektedir.
Kültürümüzde bu bitki en çok hamurlu gıdalarda kullanılmaktadır. Çörek otu uçucu yağlarının sağlık üzerindeki etkileri bilimsel olarak tespit edildikçe bu yağların kullanım alanları ve miktarlarında artış başlamıştır. Macunlar, ekmek, pastalar ve diğer unlu mamuller, peynir ve turşu gibi ürünlerde hoş koku verici olarak kullanımı dışında, koruyucu ve destekleyici birer tıbbi bitki olarak da kullanımı artmıştır. Kozmetik ve diyet destekleri ile kahve, çay ve bazı salatalarda da yararlanılmaktadır. Kimyasal bileşenleri diyette kullanımı için açıklayıcı özellikleri sağlamaktadır.
