Diyetisyen Esra ÇakmakBitki ve hayvanlarda önemli fizyolojik etkileri olan ve çok sayıda biyolojik
işlevde rol oynayan çinko, elzem iz elementlerden biri olup insan
beslenmesinde önemi olan bir mikro besin öğesidir ve insan vücudunda
çok sayıda enzim sistemi ile ilişkili bulunmaktadır. Çinko insan
vücudunda demirden sonra en çok bulunan ikinci iz elementtir ve vücutta
300’den fazla enzimin fonksiyonu için gereklidir. Çinko antioksidan etkisi
sayesinde bağışıklık sistemi hücrelerini koruyarak hücrelerin aktivitelerini
yerine getirebilmesine yardımcı olur. Böylece hastalıklara yakalanma riski
azalır. Çinko kemik sağlığı için de önemli bir mineraldir. Özellikle kalsiyum,
çinko ve magnezyum bir arada düzenli kullanıldığında, kemik mineral
yoğunluğunun artırılmasına destek sağlar. Yapılan araştırmalar, çinko
takviyesinin saç dökülmesinde ve tırnak kırılmasında azalma sağladığı
gösterir. İşte bu yüzden çinko eksikliğine bağlı alopesi (saçkıran) görülen
bireylerde çinko takviyesi ile saçlarda yeniden uzama sağlanabilir. Saç
dökülmesi ile çinko eksikliği arasında güçlü bir korelasyon olduğunu
gösteren çalışmalar da vardır.
Çinko İçeren Besinler
Çinko zengini gıdalar arasında en temel kaynaklar; kabuklu deniz ürünleri,
balık ve ettir. Bitkisel çinko kaynakları olarak da fındık ve baklagiller
sayılabilir. Çinkonun vücut tarafından tutulma ve kullanılma oranı çinko
emilimini etkileyen bileşiklerin yokluğu ve kükürt içeren amino asitlerin
varlığı nedeni ile et, yumurta ve deniz ürünlerinde en yüksektir. Tam tahıllı
ürünler ve bitki proteinlerindeki yüksek fitat içeriği nedeni ile ise düşüktür.
Fitatlar çinkoyu bağlayarak vücut tarafından kullanımını kısıtlarlar.
Mayalama işlemindeki aktivite gıdadaki fitat seviyesini azalttığı için mayalı
tam tahıllı ekmekler, mayasızlara göre daha fazla çinko içerir.
Çinko Kullanımı
Çinko güçlü antioksidan etkinliğe sahip olması nedeniyle genel sağlığın
desteklenmesi için belirli kürler halinde güvenle kullanılabilir. Çinkonun
günlük tolere edilebilen maksimum miktarı yetişkinlerde 40 mg’a kadar
çıkabilir. Çinko minerali takviye olarak önerildiğinde farklı farklı formlara
sahip olabilir. Bunlar arasında çinko asetat, çinko glukonat, çinko sitrat,
çinko sülfat, çinko pikolinat sayılabilir. Tercih edilen ürünü kullanım
önerisine uygun olarak 4-6 aylık kürler halinde kullanılması gerekir. C
vitamini ve çinko özellikle bağışıklık desteği olarak muhteşem bir ikilidir.
Her ikisinin de güçlü antioksidan özelliklere sahip olması yanı sıra,
bağışıklık sisteminde farklı görevlere sahip olmaları nedeniyle sinerjik
etkinlik (birbirlerinin etkinliğini artırma) gösterirler. Yapılan
araştırmalarda, C vitamini çinko kombinasyonu kullanan bireylerin soğuk
algınlığı belirtilerinde azalma sağladığı görülüyor.
